การทำเกษตรธรรมชาติ (Natural Farming) เป็นวิธีการเพาะปลูกที่มุ่งเน้นการทำงานร่วมกับธรรมชาติ มากกว่าการใช้เทคนิคทางการเกษตรที่ซับซ้อนหรือการใช้สารเคมี วิธีนี้มีรากฐานจากแนวคิดที่ว่าธรรมชาติสามารถดูแลตัวเองได้อย่างสมบูรณ์ หากเราปล่อยให้ธรรมชาติดำเนินการโดยไม่แทรกแซงมากเกินไป การทำเกษตรธรรมชาติจึงเป็นการฟื้นฟูดิน สร้างความหลากหลายทางชีวภาพ และทำให้ธรรมชาติกลับมาสมดุลได้อย่างยั่งยืน
หนึ่งในผู้บุกเบิกการทำเกษตรธรรมชาติที่สำคัญที่สุดคือคุณมาซาโนบุ ฟุคุโอกะ (Masanobu Fukuoka) เขาเป็นนักเกษตรกรและนักปรัชญาชาวญี่ปุ่นที่เป็นที่รู้จักในฐานะผู้พัฒนาแนวคิด "Do-Nothing Farming" หรือการทำการเกษตรแบบไม่ต้องทำอะไรเลย ซึ่งไม่ได้หมายความว่าไม่ต้องทำอะไรเลยอย่างแท้จริง แต่หมายถึงการลดการแทรกแซงในระบบธรรมชาติให้น้อยที่สุด โดยเชื่อว่าธรรมชาติจะดูแลตนเองได้
ฟุคุโอกะเขียนหนังสือ ชื่อว่า The One-Straw Revolution หรือ เวอร์ชั่นภาษาไทยชื่อว่า ปฏิวัติยุคสมัยด้วยฟางเส้นเดียว ที่เขียนเกี่ยวกับการเกษตรธรรมชาติ สะท้อนให้เห็นถึงอีกแง่มุมของการผลิตอาหาร และการบริโภคของคนเรา และสะท้อนปรัชญาการใช้ชีวิตไปกับธรรมขาติและสิ่งรอบๆ ตัว ถึงแม้ว่าหนังสือเล่มนี้จะเขียนมาหลายสิบปีแล้ว แต่ถึงวันนี้ก็ยังเป็นหนังสือที่อ่านแล้วยังทันสมัย และทั้งๆ ที่แนวคิดนี้ น่าจะเป็นทางออกของถนอมโลกเราให้อยู่ได้ชั่วลูกชั่วหลาย แต่เห็นได้ชัดว่า 30 -40 ปีผ่านไป เหมือนเราจะละเลยที่จะดูแลทรัพยากรของเรา มีย่อหน้านึงที่ชอบในหนังสือ และเป็นย่อหน้าที่หลายๆ คนนิยมหยิบยกกันมา คือ ย่อหน้าด้านล่างนี้
Putting “doing nothing” into practice is the one thing the farmer should strive to accomplish. Lao Tzu spoke of non-active nature, and I think that if he were a farner he would certainly practice natural farming. ... When it is understood that one loses joy and happiness in the attempt to possess them, the essence of natural farming will be realized. The ultimate goal of farming is not the growing of crops, but the cultivation and perfection of human beings.- Masanobu Fukuoka, The One-Straw Revolution 1978
ฟุกุโอกะให้ความสำคัญกับการดำเนินชีวิตตามธรรมชาติ ไม่พยายามตั้งความคาดหวัง และเน้นการใช้ชีวิตโดยธรรมชาติ ให้เอาหลักการ "ปล่อยให้มันเป็นไป" มาใช้กับการทำฟาร์ม เมื่อไหร่ที่เรารู้สึกไม่มีความสุขและไม่สนุกกับสิ่งที่เราทำเพราะเราต้องการพยายามที่จะมีความสุข นั่นแหละคือแก่นของการเกษตรธรรมชาติ ซึ่งสุดท้ายแล้ว มันไม่ใช่แค่ว่าเราแค่จะปลูกอะไรสักอย่าง แต่เรากำลังปลูกความเป็นคนในตัวเรา
คุณฟุคุโอกะพัฒนาแนวคิดของเขาขึ้นจากการใช้ชีวิตและทำงานบนฟาร์มของครอบครัวในจังหวัดชิโกะกุ ประเทศญี่ปุ่น เขาเชื่อว่าการทำเกษตรที่ทันสมัยและการใช้สารเคมีทางการเกษตรทำลายระบบนิเวศน์ธรรมชาติ และเป็นสาเหตุของปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เช่น การสูญเสียความอุดมสมบูรณ์ของดินและการเสื่อมโทรมของระบบนิเวศน์ท้องถิ่น
หลักการของฟุคุโอกะเน้นที่การลดการแทรกแซงจากมนุษย์ในระบบเกษตรกรรม เขาสร้างระบบเกษตรที่ไม่ต้องใช้ไถพรวน ไม่ต้องใช้ปุ๋ยเคมีหรือสารกำจัดศัตรูพืช และไม่ต้องการการรดน้ำมากเกินไป ฟุคุโอกะใช้วิธีการปลูกพืชหมุนเวียนและการคลุมดินเพื่อรักษาความอุดมสมบูรณ์ของดิน และใช้การหว่านเมล็ดแบบธรรมชาติเพื่อให้พืชเติบโตเองในสภาพแวดล้อมธรรมชาติ
1. ไม่ไถพรวนดิน ดินควรได้รับการดูแลโดยไม่ต้องพลิกหรือไถพรวน เพื่อรักษาโครงสร้างและความสมบูรณ์ของดิน และยังรักษาการกักเก็บคาร์บอนไว้ในดินได้อีกด้วย
2. ไม่ใช้ปุ๋ยเคมี – การให้พืชเติบโตเองในดินที่มีสารอาหารจากธรรมชาติ ไม่ทำลายโครงสร้างของดิน และไม่ทำลายสิ่งแวดล้อม
3. ไม่ใช้สารเคมีกำจัดศัตรูพืช – การปล่อยให้ระบบนิเวศดูแลตัวเองโดยสร้างความหลากหลายทางชีวภาพ
4. ไม่ต้องใช้การควบคุมวัชพืชมากเกินไป – วัชพืชสามารถเป็นประโยชน์ต่อระบบนิเวศน์ และการควบคุมวัชพืชโดยวิธีธรรมชาติ เช่น การปลูกพืชคลุมดินหรือการหมุนเวียนพืชผล
ในยุคปัจจุบันที่ปัญหาด้านสิ่งแวดล้อม เช่น ภาวะโลกร้อน การเสื่อมโทรมของดิน และการขาดแคลนน้ำกลายเป็นปัญหาที่สำคัญ การทำเกษตรธรรมชาติเป็นทางเลือกที่สามารถช่วยแก้ปัญหาเหล่านี้ได้อย่างยั่งยืน โดยไม่ทำลายธรรมชาติและสร้างความมั่นคงทางอาหาร
แนวคิดของคุณฟุคุโอกะยังคงมีความสำคัญและมีผลกระทบต่อการทำเกษตรในทั่วโลก มีเกษตรกรและนักเคลื่อนไหวด้านสิ่งแวดล้อมที่นำแนวคิดนี้ไปประยุกต์ใช้เพื่อสร้างระบบเกษตรกรรมที่ยั่งยืนและเคารพต่อธรรมชาติ
การทำเกษตรธรรมชาติของมาซาโนบุ ฟุคุโอกะ จึงไม่เพียงแค่เป็นแนวทางในการทำเกษตรที่มีผลดีต่อสิ่งแวดล้อม แต่ยังเป็นปรัชญาที่เน้นถึงความเชื่อมโยงระหว่างมนุษย์และธรรมชาติ ที่เราควรอยู่ร่วมกันอย่างเคารพและสนับสนุนซึ่งกันและกัน
12 PERMACULTURE PRINCIPLESหลักการของเพอร์มาคัลเจอร์ เป็นหลักที่อิงจากจริยธรรมของเพอร์มาคัลเจอร์ พูดง่ายๆ คือ จริยธรรมเป็นเหมือนกฎหลักๆ ส่วนหลักการเป็นเหมือนข้อแนะนำว่าเราจะสามารถทำตามกฎนั้นได้ดีได้อย่างไรเพราะฉะนั้น หลักการเหล่านี้ เป็นเพียงข้อแนะนำ ในการออกแบบตามหลัก permaculture แต่สิ่งที่เราจะต้องทำจริงๆ นั้น ขึ้นอยู่กับเรา Holmgren ได้จัดสรรหลักการให้เห็นง่ายๆ ออกมา 12 หลักการ
การเกษตรแบบไม่ใช้ปุ๋ยเคมีการเกษตรแบบไม่ใช้ปุ๋ยเคมี คือ การเพาะปลูกที่ไม่พึ่งพาปุ๋ยเคมีสังเคราะห์ในการบำรุงดินหรือพืช แต่จะเน้นใช้ปุ๋ยอินทรีย์หรือวิธีการทางธรรมชาติในการเพิ่มความอุดมสมบูรณ์ของดินและส่งเสริมการเติบโตของพืช ซึ่งมีเป้าหมายหลักในการรักษาสิ่งแวดล้อม ลดการปนเปื้อนของสารเคมีในดินและน้ำ และส่งเสริมความหลากหลายทางชีวภาพa
